De vier basis-ingrediënten van een (beeld) verhaal dat je raakt
Fotografie, schrijven en spreken. Zo verschillend, maar met meer overeenkomsten dan je denkt
De afgelopen jaren heb ik (Louise – de foto’s zijn deze keer van Jacqueline) mij verdiept in het vertellen van verhalen in de breedste zin van het woord. Dankzij mijn boek Wortels heb ik mij niet alleen beziggehouden met fotografie, maar ook met schrijven en nu mijn boek uit is, word ik veel uitgenodigd om lezingen te geven, waardoor ik meer ervaring wilde opdoen met spreken en mij heb aangesloten bij Toastmasters.
Wat mij ook deze avond weer opvalt is de overeenkomst tussen documentaire fotografie, schrijven en spreken. Het zijn drie totaal verschillende disciplines, maar allemaal verschillende vormen van verhalen vertellen, waarvan de vier basisingrediënten om tot een goed eindresultaat te komen allemaal hetzelfde zijn.
Of je nu een foto bekijkt, een boek leest of naar een speech luistert. Je wilt als kijker/lezer/luisteraar gegrepen worden, iets voelen en/of iets meenemen. Gebeurt dit niet? Dan blijft het verhaal niet hangen en vergeet je het.
Maar wat zijn nu die vier basisingrediënten van een goed verhaal?
1 Doel
Ieder goed boek, speech of foto(verhaal) heeft een doel. Het zet aan tot iets. Dat kan eenvoudig entertainment zijn, maar dat kan natuurlijk ook dieper gaan omdat je de kijker iets wil meegeven of wil leren (al hoeft dat echt niet altijd groots en meeslepend te zijn).
Als ik voor mijn klanten fotografeer, dan is mijn doel dat ik mijn klanten niet alleen wil laten zien hoe het was, maar ik wil ze ook echt weer mee terug nemen het moment in. Ik wil dat ze naar de foto’s blijven kijken omdat ze steeds weer iets nieuws ontdekken, ervaren en/of voelen.
2 Moraal/ waarde
Aan een goed verhaal hangt een bepaalde moraal/ waarde vast, die als rode draad houvast kan bieden.
Wanneer ik voor mijn klanten fotografeer zoek ik naar een moraal/waarde die verder gaat dan ‘alleen maar’ liefde. Dat kan iets zijn dat mij letterlijk opvalt, bijvoorbeeld:
- in de vorm van een grote madeliefjesballon die de directe nabestaanden het gevoel gaf dat hun geliefde erbij was (uitvaart);
- een blauwe smurf die staat voor de vriendschap die een bruidspaar met hun vriendengroep heeft;
- of de zorgelementen voor een kindje met een beperking in een gezin.
De rode draad kan ook heel abstract zijn. Een gevoel dat ik krijg wanneer ik aan het fotograferen ben, bijvoorbeeld:
- de manier waarop een moeder de spil is in een gezin tijdens een ‘day in the life’;
- bij een ander gezin waar de liefde voor elkaar niet zichtbaar is met kusjes en knuffels, maar de manier waarop ieder gezinslid de ruimte krijgt om 100% zichzelf te mogen zijn;
- of tijdens een geboortereportage de transformatie van twee mensen naar een gezin.
Door te zoeken naar de moraal/ waarde van de reportage, ga je van een oppervlakkig verhaal de diepte in, waardoor je meer kunt betekenen voor je klanten.
3 Persoonlijk verhaal/ kwetsbaar
Een deel van je wie jij bent wordt gevormd door de dingen die je meemaakt en dat is waar dit ingrediënt om draait. Want dat is waar jouw levenslessen vandaan komen, je vuur van gaat branden en waarmee je anderen iets kunt geven.
Soms is dit ingrediënt heel duidelijk en helder. Je neemt de lezer/ kijker mee in iets wat jij hebt meegemaakt, zoals ik dat aan het begin van deze blog deed met een scène uit de speechclinic. Ook met mijn persoonlijke project Wortels was duidelijk, want dat verhaal gaat (heel kort door de bocht) over mij, mijn gezin en onze manier van leven.
Voor de foto’s die je maakt voor klanten werkt dit abstracter.
Het ‘Higgs deeltje’ van de fotografie.
Iedereen kan de techniek van licht, moment, compositie leren. Wat het verschil maakt tussen een foto die je ziet en een foto die je voelt is dat ongrijpbare element van jezelf dat niet te omschrijven is.
Dat, wat jou triggert om het knopje in te drukken en die foto te maken.
Voor mij is het voelen van emoties daar heel belangrijk in. De emoties die ik voel bepalen wat ik zie en dus ook fotografeer.
Iemand zei tegen mij: ‘Jij helpt ons zien en maakt het ‘gewone’ bijzonder. Ieder ander loopt er voorbij, maar jij maakt er een foto van op zo’n manier dat je blijft kijken.’
Natuurlijk is dat een fantastisch compliment, maar wat ik daarmee vooral wil meegeven is wat de kracht is van ons als verhalenvertellers. Met het stukje van onszelf dat we in een foto stoppen, kunnen we een verschil maken.
Mensen (anders) leren/laten/helpen kijken. Waar vervolgens ook een hele verantwoordelijkheid bij komt kijken, maar dat is voor een andere blog 😉
4 Universeel verhaal
Zo heb ik het verhaal van mijn boek gekoppeld aan het universele verhaal van: ‘thuiskomen en je plek in de wereld vinden’. De lezer herkent zich misschien niet direct in mijn situatie (leven op de boerderij), maar wel in de situatie waarin je na een verhuizing je zo verbonden voelt met je omgeving, dat het je thuis wordt.
In de reportages voor klanten zoek ik naar het universele dat bij hun verhaal past. Moederliefde, verschillende vormen van rouw, kracht, omgaan met tegenslagen (wanneer een thuisbevalling een ziekenhuisbevalling wordt), om maar een paar voorbeelden te noemen.
Dit universele aspect gebruik ik ook wanneer ik (foto)series samenstel om in te sturen voor wedstrijden. Hiervoor gebruik ik een methode die ik leerde van mijn schrijfcoach, maar daarover in een andere blog meer.
Doel, waarde/moraal, persoonlijk, universeel
Je hebt deze vier basisingrediënten nodig voor een goed verhaal. Mist er een of klopt er een niet? Dan zakt het verhaal als een kaartenhuis in elkaar. Dan vind je publiek het in het gunstigste geval misschien wel ‘leuk’ of ‘mooi’, maar dan is het niet meer dan dat.
Dan bereikt je verhaal niet die diepere laag waarmee je je publiek echt kunt raken en zijn ze het weer vergeten zodra ze iets anders gaan doen of in het ergste geval, je krijgt ontevreden klanten omdat uiterlijk gaat meespelen (als je niet wordt geraakt, kijk je naar wat je aan de oppervlakte als eerste ziet).
Speechclinic
Dat de speechclinic bij mij iets heeft losgemaakt mag duidelijk zijn. Daar is deze blog uit voort gekomen, maar we gebruiken deze inspiratie ook weer tijdens de Full Monty Midweek en onze 1:1 coachingstrajecten zodat we jou kunnen helpen groeien, want om als fotograaf goede verhalen te leren vertellen is het goed om verder te kijken dan fotografie alleen.
En om af te sluiten met de woorden van Marije:
‘Wil jij blijven hangen in een ‘zesjes presentatie’?
(die we natuurlijk vertalen naar die van ons):
‘Blijf jij die dertien in een dozijn fotograaf?’
